Circulair uiterwaardenbeheer

Projectstatus: gerealiseerd

Bron foto: www.rivierklimaatpark.nl

Het doel van het project is om beter inzicht te verkrijgen in de wijze waarop duurzaam terreinbeheer eerder in de ontwikkel- en inrichtingstrajecten meegenomen kunnen worden. De casussen die daarvoor onderzocht worden richten zich op vegetatie- en sedimentbeheer. Dit vereist nieuwe modellen voor het beheer van het rivierbed en de uitwaarden. Dergelijke modellen zullen in dit project binnen het Rivierklimaatpark IJsselpoort onder de loep worden genomen.

Het project sluit aan op zowel een regionale als centrale kennisagenda. De centrale kennisagenda wordt gevormd door een landelijke vraag naar manieren van innovatief en duurzaam beheer van riviersystemen, wat projectmatig opgepakt is door het programma Self Supporting Rivier Systems (SSRS) van Rijkswaterstaat. Binnen dit programma wordt gezocht naar nieuwe manieren van rivierbeheer waarbij natuurlijke processen in en rondom de rivier de basis van het beheer vormen.

De regionale kennisagenda bestaat voor dit project uit vraagstukken rond het Rivierklimaatpark IJsselpoort, waarvan de Provincie Gelderland de trekker is. Daarnaast is dit project onderdeel van het Living Lab Delta Oost, een initiatief van Van Hall Larenstein om in cocreatie met regionale partijen complexe ruimtelijke vraagstukken aan te pakken. Deze aanvraag is daarmee aanvullend op de bestaande kennisagenda’s en zal gebruik maken van al aanwezige dynamiek en onderzoeksgegevens c.q. capaciteit.

Resultaten voor het werkveld

In het Rivierklimaatpark is de gehele Triple Helix vertegenwoordigd, inclusief ondernemers, bestuurders en natuurbeschermers. Deze groeperingen willen een kwalitatief hoogwaardig landschap dat op een duurzame manier beheerd kan worden. Hierbij wordt een integrale benadering toegepast voor:

• Hoogwaterveiligheid: door een slim samenspel van dijkversterking en rivierverruiming;
• Natuur en waterkwaliteit: verbinden van natuurgebieden en verbeteren van de waterkwaliteit;
• Economie: ruimte voor duurzame bedrijvigheid, verbeteren van de vaarweg en bijdragen aan duurzame energiewinning;
• Recreatie: verbeteren van de toegankelijkheid en vergroten van de beleving van de uiterwaarden.

Door gebiedsbelangen te koppelen aan de beheerinspanning kan met circulair terreinbeheer een eerste stap gezet worden met als resultaat dat de ruimtelijke kwaliteit in het gebied verbeterd en geborgd wordt. Zo kunnen ondernemers hun bedrijfsvoering op een duurzame manier voortzetten en blijven natuurwaarden betaalbaar en geborgd. Uit het onderzoek blijkt dat de uiterwaarden niet gezien moeten worden als een biomassa-fabriek, maar de beheerskosten wel verlaagd kunnen worden door slim gebruik te maken van de ‘rest’-biomassa in de uiterwaarden. Het versterken van de relatie tussen buitendijkse en binnendijkse beheerinspanningen, bijvoorbeeld schapenkuddes die kunnen migreren van de Veluwe naar de uiterwaarden, biedt kansen voor circulair uiterwaardenbeheer.

Resultaten voor het onderwijs

Voor het onderwijs is een terreinbeheer spel (serious game) ontwikkeld met als doel om de kansen en knelpunten ten aanzien van circulair vegetatiebeer in de uiterwaarden bespreekbaar te maken.

Meerwaarde KCNL

Het KCNL heeft de verbinding gelegd tussen de diverse onderwijsinstellingen uit de regio en de regionale en landelijke natuurorganisaties. Dankzij het KCNL is de samenwerking in een living lab tot stand gekomen en kon de kennis uit de praktijk worden gebruikt in een serious game voor het onderwijs.

Samenwerkende organisaties

Hogeschool Van Hall Larenstein (penvoerder), Hogeschool Arnhem Nijmegen, Helicon opleidingen, Provincie Gelderland, Rijkswaterstaat en Natuurmonumenten