Project

Evaluatie van communities Natuurmonumenten

Samenvatting

Thema

Governance

Natuurbeheer in Nederland verandert: De overheid trekt zich terug, burgers zijn mondiger en terreinbeherende organisaties zoeken naar een nieuwe positie. Voor Natuurmonumenten zijn communities het middel om mensen ‘op een andere manier te verbinden aan natuur en Natuurmonumenten’. Maar hoe werkt dat eigenlijk? VHL zocht het uit.

Projectstatus: gerealiseerd

In 2013 is het concept Communities bij Natuurmonumenten geïntroduceerd. Bij deze manier van samenwerken biedt de organisatie ruimte aan burgerinitiatieven of realiseert ze een project sámen met externe partijen. Bij de eindrapportage van 2015 waren er bij Natuurmonumenten zo’n 49 communities actief in uiteenlopende vormen, groottes en werkwijzen.

Natuurmonumenten definieert een community als ‘een netwerk van mensen met hart voor de natuur rondom een gebied, die betrokken zijn bij dit gebied en bij Natuurmonumenten en ruimte krijgen voor eigen initiatief.’ In de praktijk krijgt dit concept vaak een andere titel, bijvoorbeeld gebiedsgroep, vrijwilligersgroep, samenwerking met ondernemers, co-creatiegroep en meer.

Zo werkte Boswachter Reiner Hartog in het gebied Kardinge, bij Groningen, met een platform van vertegenwoordigers aan een inrichtingsplan voor het park. En in Delfzijl verwierf de Gebiedsgroep samen met boswachters Rombout Bennema en Jeroen Kuipers zo’n 20 hectare nieuwe grond ten behoeve van natuur.

Onderzoek variatie communities

Van Hall Larenstein (Lectoraat Duurzaam Landschapsbeheer) en Vereniging Natuurmonumenten doen nu samen onderzoek naar de variatie in communities bij Natuurmoumenten. Landelijk brengen ze in kaart hoe de huidige communities vorm hebben gekregen. Dat leert ze wat communities opleveren voor de maatschappij, voor Natuurmonumenten en voor de natuur. Dit helpt Natuurmonumenten om meer inzicht te krijgen in de verschillende manier waarop de maatschappij wordt betrokken bij haar werk. Ook helpt dit de opleidingsinstituten om hun groene opleidingen beter te laten aansluiten op de dagelijkse praktijk. Daarom zijn we samen een onderzoek gestart.
　
Het onderzoek is opgedeeld in drie fases:

In de eerste fase – van januari tot september 2016 – worden alle huidige communities van Natuurmonumenten in kaart gebracht. We vragen naar de ervaringen van zowel boswachters als externe betrokkenen. Wat was de aanleiding tot de samenwerking? Wat levert het op? Welke mensen zijn betrokken bij de community? Wat zijn de belangrijkste werkzaamheden?
In fase 2 – van oktober 2016 tot februari 2017 – richten we ons op de manier van werken met communities: Welke voorzieningen, methodes, kennis en kunde leiden tot succes van communities?
Tijdens de afsluitende fase 3 – van maart tot juli 2017 – gaan we het gesprek aan met het werkveld en onderwijsinstellingen om samen te discussiëren over de lessen die we hieruit trekken.

Impact

Resultaten voor het werkveld

Natuurmonumenten weet nu wat het in huis heeft aan ‘communities’ en de onderzoeksresultaten hebben de opmaat gevormd voor nieuwe manier van ondersteuning van boswachters om communities op te zetten. NM heeft nieuw beleid opgesteld en kan nu effectiever samenwerken met de maatschappij.
Eindcongres op Hackfort met circa 100 deelnemers van het heel werkveld.
Kennisverspreiding middels producten en artikelen, zie onderstaand.
Vervolgonderzoek van communities bij Staatsbosbeheer door afstudeerder.

Resultaten voor het onderwijs

Verbeterde onderzoeksvaardigheden, inhoudelijke kennis en netwerk van betrokken docent;
Betrokkenheid van de studenten;
Nieuw onderzoek voor afstudeerders bij Staatsbosbeheer over vergelijkbare problematiek;
Onderzoeksmateriaal wordt in het vak Landschapsplan (jaar 2 Bos- en Natuurbeheer Van Hall Larenstein) gebruikt als casus in lessen.

Deelbare producten

Handreiking Werken met Communities | Best practices bij Natuurmonumenten (ook buiten Natuurmonumenten verspreid);
Poster factsheet over communities getiteld: ‘Natuurmonumenten communities vele soorten en maten’ (binnen Natuurmonumenten beschikbaar);
Interactief overzicht communities: ‘47 communities van Natuurmonumenten’ (binnen Natuurmonumenten beschikbaar);
Kennisclips Participatie in het natuurbeheer op mediaportal Van Hall Larenstein;
Artikel in Vakblad Groen: ‘Communities bij Natuurmonumenten: Met open armen richting de maatschappij?’;
Artikel in Landschap: ‘Communities van natuurmonumenten, een nieuwe manier om burgers te betrekken bij natuurbeheer’;
Artikel in Vakblad Natuur Bos Landschap: ‘Burgerparticipatie in de natuur: luisteren en doen’.