Project

Kruidenrijk grasland in Noord-Holland I

Samenvatting

Looptijd
31 mei 2017 om 22:00 - 30 november 2019 om 23:00
Thema

Herontwerp (redesign) agrifood productiesystemen

Het Noord-Hollandse veenweidegebied is één van de belangrijkste broedplaatsen van de grutto. Ook broeden er tureluurs, kieviten, scholeksters, slobeenden en zomertalingen. Door een intensieve melkveehouderij is er voor weidevogels minder voedsel en te weinig geschikt habitat om de weidevogelkuikens groot te brengen. Het project 'Kruidenrijk Grasland' stimuleert boeren meer voor weidevogels te doen. Hbo- en mbo-studenten leren over de praktische en economische kanten van weidevogelbeheer.

Projectstatus: Gerealiseerd

Foto grutto: Wim van Yperen.

Laag waterpeil, snelgroeiend eiwitrijk gras en vroeg maaien maken het steeds het weidevogels steeds moeilijker. Goed kruidenrijk grasland met een open structuur biedt wel broed- en opgroeigelegenheid voor weidevogels en kuikens, met voldoende schuilgelegenheid en insectenaanbod voor de kuikens.

Gezonde koeien

Kruidenrijk gras is bovendien gezonder voor koeien: er is minder antibiotica nodig en minder mest op het land. Betere gras- en kruidenmengsels zijn minder kwetsbaar voor ziektes en weersinvloeden. Zie hier de kans om van kruidenrijk grasland een win-winsituatie te maken voor boer en weidevogel.

Het project kruidenrijk grasland NH richt zich op een transitie naar meer kruidenrijkgrasland in Noord-Holland door:

Meer boeren aan de slag te laten gaan met de aanleg en het beheer van kruidenrijk grasland
Extra onderbouwing te krijgen van de meerwaarde van kruidenrijk grasland voor weidevogels, koe en bedrijfsvoering
Boeren in het veld de ontwikkeling van kruidenrijk grasland te laten volgen
Kennisuitwisseling in het veld en met het onderwijs te organiseren

Boeren, studenten en weidevogels

Het project wordt aangejaagd vanuit de agrarisch collectieven in combinatie met studiegroepen en veldexcursies. Daarom worden er zoveel mogelijk boeren bij het project betrokken. Hbo-studenten (Van Hall Larenstein en Aeres Almere) en mbo-studenten (Clusius college en Groenhorst college) van de melkveehouderij- én biologieopleidingen krijgeneen integrale blik geboden op het complexe probleem van het behoud van de weidevogels met daarbij een economisch perspectief voor de melkveehouder. Landschap Noord-Holland speelt een rol in het begeleiden van studenten in het veld. De lector weidevogels van VHL, Astrid Manhoudt, zorgt voor inbreng van expertise en verbindt dit project met een zusterproject in Friesland.

IMPACT

Resultaten voor de beroespraktijk

Het project draagt bij aan interesse in kruidenrijk grasland bij boeren. Ook buiten dit project om bezoeken boeren bijeenkomsten over het onderwerp.
Veel boeren geven aan geïnteresseerd te zijn in het inzaaien van kruidenrijk grasland. Liefst krijgen ze daarvoor meer informatie in het veld, op bijeenkomsten of per mail. Het inpassen van kruidenrijk grasland in hun bedrijf zien zij niet als een probleem. Ze horen het liefst meer over de mogelijke zaadmengsels, hoe ze deze het beste kunnen zaaien, maar ook welk beheer nodig is om de kruiden te behouden.
Monitoringsresultaten uit dit project worden samengevoegd met resultaten uit het Friese project Koeien en Kruiden, waarbij naast kruidenrijkdom ook aandacht was voor koegezondheid en verdienmodellen. Zo neemt de validatie van de resultaten toe.
Studenten en boeren hebben samen de botanische samenstelling van de ingezaaide percelen in kaart gebracht en de aantallen en soorten insecten gemeten. Tot nu toe is gebleken dat bij het inzaaien van kruidenrijk grasland in het eerste jaar nog niet zo veel kruiden tot ontwikkeling kwamen, maar dat dit het tweede jaar zonder in te grijpen wel gebeurde. Welke insecten erop afkomen, wordt nog onderzocht.
In het kader van het project Koeien en Kruiden wordt handelingsperspectief ontwikkeld om natuurinclusief te ondernemen met behoud van economisch perspectief. Hierin wordt de kennis uit dit project meegenomen.
Boeren en gebiedscoördinatoren hebben kennis uitgewisseld met het onderwijs over vragen als welk kruidenmengsel te gebruiken, hoe vaak maaien, wanneer en hoe om resultaten te optimaliseren.

Resultaten onderwijs

De mbo-studenten Melkveehouderij hebben twee jaar meegedaan en hebben veel nieuwe kennis over het beheer en de aanleg van kruidenrijk grasland. Het thema kruidenrijk grasland was voor hen helemaal nieuw. Studenten Toegepaste biologie leren om biodiversiteit ook in landbouwgebied te monitoren. Dat is belangrijk omdat deze kennis helpt de meerwaarde voor natuurinclusieve landbouw zichtbaar te maken. Ook de samenwerking tussen studenten van deze twee opleidingen was waardevol.
Kennis over kruidenrijk grasland in relatie tot koegezondheid, biodiversiteit, duurzame bedrijfsvoering en alternatieve bedrijfsmodellen komt beschikbaar en wordt geïntegreerd in het curriculum.

Concrete producten

Artikel voor het jaarboek Weidevogels 2018 en een artikel voor het tijdschrift “Tussen Duin en Dijk”.
Factsheet met kennis en handleiding voor de studenten om biodiversiteit te monitoren.
Factsheet met tips en trucs voor de aanleg en het beheer van kruidenrijk grasland op basis van de kennis uit dit project en het project Koeien en Kruiden in Friesland.

Meerwaarde KCNL

De business developer van het KCNL heeft met de lector weidevogels het samenwerkingsverband tot stand gebracht en partijen ondersteund bij de ontwikkelingen van dit project. Door inzet van het KCNL zijn deze partijen samen met het onderwijs aan de slag gegaan. Zo is ook de kennisuitwisseling met het project Koeien en Kruiden tot stand gekomen.

Testimonials betrokkenen

ANV Hollands Noorden, Mirjam Vlugt: “Studenten zijn nieuwsgierig en leergierig en kunnen arbeidsintensief onderzoek op zich nemen. Ook zijn ze op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op gebied van onderzoek (welke methode), ecologie én geografische invoersystemen. Hun conclusies kunnen we gebruiken om agrariërs weer beter van advies te voorzien over kruidenrijk gras.”

Landschap NH, Wilco Non: “De meerwaarde van onze deelname aan dit project is dat je studenten de kans biedt om diepgaand specialistisch onderzoek te doen. Dat leidt concreet bijvoorbeeld tot publicatie van artikelen in het jaarboek boerenlandvogels en tijdschrift Tussen Duin en Dijk” Verder: “Het is leuk om gezamenlijk met onderwijs, boeren en natuurorganisaties tot conclusies te komen over wat wel en niet werkt bij kruidenrijke graslanden.”