Praktische handvatten voor het bevorderen van natuurinclusief gedrag van burgers

Het onderzoeksproject ‘Natuurinclusief gedrag van burgers’ liep van 2022 tot en met 2024. De resultaten werden op 24 juni 2024 tijdens het eindsymposium ‘Natuurinclusief gedrag van burgers’ gepresenteerd. Een van de opbrengsten van het project waren de factsheets over de tien onderzochte casussen. In de casussen vond actieonderzoek plaats waarbij natuurinclusief burgerschap centraal stond.

• Valuta voor Veen, Friesland: CO2-certificaten in de Friese Veenweiden
• Natuur om de Hoek, Leiden: Natuurbetrokkenheid lage SES-Wijken
• Andere Arnhemmers, Arnhem: Bewustzijn natuur dichtbij vergroten van bewoners
• Wijkengroenagenda's, Arnhem: Natuurbetrokkenheid kwetsbare bewoners
• Fruit in de openbare ruimte, IJsselstein: Behoud en beheer fruitcollectie door bewoners
• Zintuigenbos, Almere: Natuurbeleving voor doelgroepen met een fysieke beperking
• Stadsoase, Zaandam: Stadsnatuur ontwikkelen samen met bewoners
• Voorschool, Emmen: Kinderen in contact brengen met bewoners
• Buurtontwikkeling, Assen: Groen, leefbaarheid en natuur in de wijk realiseren met wijkbewoners en buurtteams
• Natuurzone, Purmerend: De Natuurzone ook maatschappelijke waarde geven.

Handreiking natuurinclusief gedrag

Met de casussen vormden de onderzoekers een zo compleet mogelijk beeld over de voorwaarden waaronder groene gedragsverandering plaats kan vinden. Dit leidde samen met theoretische inzichten uit de policy arrangement approach en het gedragsveranderingsmodel tot zeven bouwstenen die gemeenten en organisaties praktische handvatten biedt om burgers te ondersteunen en te verleiden tot een grotere betrokkenheid bij de natuur.

De zeven bouwstenen,

• Iedere wijk heeft zijn eigen aanpak nodig;
• Focus op samenwerking tussen partijen;
• Zet groen in als middel niet (alleen) als doel;
• Coöperatief beheer;
• Onderbouwde en gedragen visie en beleid;
• Zorg voor bekendheid en zichtbaarheid;
• Maak het initiatief laagdrempelig en flexibel;

zijn in de handreiking ‘Natuurbetrokkenheid onder burgers – van verleiden tot faciliteren’ uitgebreid toegelicht met onder andere voorbeelden uit de onderzochte casussen.

Bevorderen natuurinclusief gedrag.

Hoe de handreiking in te zetten, is afhankelijk van de groep mensen die gestimuleerd wordt tot natuurinclusief gedrag. Volgens de onderzoekers blijkt namelijk dat een kleine groep mensen (een paar procent), die je de pioniers zou kunnen noemen, al actief is in groene activiteiten in een wijk, dorp of streek. Een iets grotere groep, de vroege volgers (early adapters), kan gestimuleerd worden als je het proces voor hen faciliteert. Dit zijn de mensen die wel willen, maar het gevoel hebben dat ze nog niet kunnen, of nog barrières zien in de vorm van tijd, geld of procedures. Dit is het laaghangend fruit voor veel initiatieven en gemeenten, want door deze mensen te faciliteren in de procedures, zullen ze vaak al wel in actie komen. Deze groep kan ook als ambassadeur optreden voor verdere vergroening.

Een nog grotere groep, de vroege meerderheid (early majority), kan waarschijnlijk ook wel bereikt worden, maar daarvoor zal meer moeite gedaan moeten worden. Daarvoor is nodig een strategie gericht op de combinatie van de bouwstenen die we hierboven beschreven hebben. Lukt het om deze mensen in beweging te krijgen, dan bereik je een grote groep burgers en verleid je ze om een extra stap te zetten richting natuurinclusief gedrag'