Systeemtransitie binnen het groene domein centraal bij feestelijke lancering Centre of Expertise Groen

Ruim 160 mensen keken en deden mee aan de lancering. De deelnemers werden opgeroepen om mee te denken over hoe de transitie-opgaven nog verder kunnen worden versneld door praktijkgericht onderzoek. Onderzoekers, lectoren en samenwerkingspartners vonden elkaar in de workshops en tijdens het netwerken, dat digitaal werd gefaciliteerd.

Samenvatting van inspirerende middag

Samenvattend waren de conclusies van de diverse gasten en sprekers dat het CoE Groen organiseert wat nodig is voor de systeemtransitie in het groene domein. Het is de partner die, door het bijeenbrengen van vragen, kennis en onderzoek, de antwoorden kan geven die nodig zijn.

Tegelijkertijd is dit slechts een tussenstap naar de grotere toekomst. Want grote systeemtransities vragen om transdisciplinaire samenwerking. Het vraagt om paradigmaverschuiving in plaats van symptoombestrijding. Het vraagt om dapper leiderschap en afscheid nemen van bestaande dogma’s. De bundeling van expertise op onderwerpen binnen het CoE Groen zorgt voor focus en massa. Hierdoor kan de aansluiting met andere expertises zoals gedragswetenschappen en technische wetenschappen nog beter worden gemaakt..

Het CoE Groen is een verzamelplek van knappe jonge koppen en praktijkgericht onderzoek voor de maatschappelijke uitdagingen van vandaag en morgen.

Feestelijk

De sfeer op 22 april was feestelijk, want het Centre of Expertise Groen had ook iets te vieren: na de start in 2019 staat de infrastructuur  en is onlangs de toekenning verkregen van de SPRONG Groen subsidie.

Nadat Evelyne van Dongen (programmamanager CoE Groen), dagvoorzitter Edwin Verdurmen en DJ Hilco S de deelnemers feestelijk hadden verwelkomd, ging het digitale event van start.

Overheid moet regie pakken

Johan Osinga (Directeur Generaal Natuur, Visserij en Landelijk gebied van het Ministerie van LNV) was de eerste gast. Via een Zoom verbinding hield hij een vlammend betoog over de uitdagingen van dit moment: energietransitie, voedselproductie, woningbouwopgave en stikstofproblematiek. “We zien druk op de ruimte, hoe willen we daar mee omgaan? Hoe voorkomen we dat goede landbouwgrond voor andere zaken wordt gebruikt, omdat dit een beter verdienmodel is? De overheid moet sturen op doelen, en keuzes maken waar het land voor gebruikt kan worden”, aldus Osinga. Niet alles kan overal! We staan op de drempel van Landinrichting 2.0. Alle rapporten wijzen erop dat de overheid weer moet gaan investeren in het landelijk gebied en sturing moet nemen op het gebruik van de ruimte. De omgevingsvisie kan hierin worden aangegrepen voor een duurzaam ontwerp. Het huidige landbouwsysteem heeft in deze vorm geen toekomst. Boeren doen al heel veel anders dan 20 jaar geleden, toch ontbreekt het aan voldoende aantrekkelijk perspectief, waarbij de investeringen kunnen worden terugverdiend. Voor de systeemtransitie is ook het CoE Groen bitterhard nodig, om nieuwe oplossingen te vinden en om goed opgeleide mensen te krijgen voor de arbeidsmarkt.

Kijk de bijdrage van Johan Osinga terug (7.29 minuten)

Vier hogescholen

Daarna sprak Edwin Verdurmen met de vier bestuurders van de groene hogescholen, die samen het CoE Groen vormen.

Bart Combee (voorzitter CvB Inholland): “De maatschappelijk kwesties kunnen we heel goed adresseren met praktijkgericht onderzoek, het verbindt praktijk en onderwijs. Treed uit je eigen instelling  en zoek de samenleving op, maak daarin ook de verbinding tussen stad en land.”

Rien Komen (lid CvB Aeres): “De essentie van de samenwerking binnen CoE Groen is het bundelen van complementaire kennis en expertise, om de transitieopgaven met impact te kunnen beantwoorden. Deze vier hogescholen hebben al acht jaar ervaring in de samenwerking, in de toekomst verwachten we ook andere sectoren te betrekken bij de samenwerking.”

Liz Chermin (lid CvB HAS) verwacht dat het CoE Groen een vliegwiel is voor transities en grote maatschappelijke opgaven. Het geeft verdieping samenwerking binnen het groene domein. “Door de pandemie zijn we ons er van bewust dat kwetsbaarheid echt dichtbij is. We moeten NU antwoorden.”

Kitty Kwakman (lid CvB Hogeschool Van Hall Larenstein) blikte in de toekomst: “Over vijf jaar staat het CoE Groen bekend staan als de plek bij de vier hogescholen waar men met vragen terecht kan én dan ook een antwoord krijgt. Er is dan nog meer expertise, hoge kwaliteit onderzoek en diepgang in de samenwerking.”

Kijk de interviews met de vier bestuurders terug (7.10 minuten)

De toekomst van ons voedselsysteem

Daarna was het de beurt aan keynote speaker ir. Frederike Praasterink (Lector Future Food Systems HAS). “Transitie kan niet zonder rouwproces of dapper leiderschap. Het CoE groen heeft de transitieopgave omarmd. Systeemtransitie vraagt om vier dingen:

1. Transdisciplinaire samenwerking
2. Systeemaanpak (geen symptoombestrijding maar paradigmaverschuiving)
3. Rouwproces want je neemt afscheid van bepaalde zaken
4. Dapper leiderschap

Dat laatste vraagt ook iets van het CoE Groen: in plaats van vraaggestuurd, zou deze in de toekomst ook een agenderende richting in moeten slaan,” betoogde Frederike.

Kijk de presentatie van Frederike Praasterink terug (19.20 minuten)

Werksessies

Na deze inspirerende presentatie was het tijd voor interactie: ‘speeddaten’ in de netwerkcaroussel en aansluitend deelnemen aan een van de workshops. Deelnemers konden in een van de volgende gesprekken stappen om mee te denken en te doen:

Digitalisering: wat moeten en kunnen we er mee in onderzoek en onderwijs?

Lector Precisielandbouw dr.ir. Corné Kempenaar (Aeres/WUR), lector Integrale Voedsel- en Productieketens ir. Woody Maijers (Inholland), Jan Willem Donkers, MT-lid en business developer van expertisecluster Plant:  Digitalisering is hot. Iedereen lijkt er wel mee bezig te zijn, mee te worstelen of op z’n minst over na te denken. Maar wat betekent digitalisering nu echt op het niveau van bedrijven in de tuin- en akkerbouw? Waar hebben we het eigenlijk over en wat zijn de praktische uitdagingen? Zijn die in de akkerbouw hetzelfde als in de tuinbouw? En wat kunnen wij daar in het praktijkonderzoek dan mee? De lectoren delen hun ervaring. >> Wat zijn jouw eigen ideeën en ervaringen? Breng ze in zodat de lectoren ze mee kunnen nemen in het vervolgonderzoek.

Kijk terug (29 minuten)

Natuurinclusief, hoe betrek je de burger daarbij?

Lector Duurzaam landschapsbeheer dr.ir. Derk Jan Stobbelaar (Hogeschool Van Hall Larenstein), lector Groene & Vitale Stad dr.ir. Dinand Ekkel (Aeres), docent onderzoeker ir. Nick Pruijn (Inholland), Bert van de Scheer, MT-lid en business developer van Expertisecluster Natuur en Leefomgeving: Er is een praktijkgericht onderzoek in voorbereiding over natuurinclusief gedrag van burgers. De groene Hogescholen hebben op dit thema al veel kennis en projectervaring. We vertellen hierover en laten zien welke impact al is gemaakt. Samen met het werkveld willen we de volgende stap zetten. Hierbij betrekken we ook het thema ‘de Natuurinclusieve gebouwde omgeving’. >> Hoe gaan we dit samen uitvoeren? In deze workshop denk je actief mee over de invulling.

Kijk terug (28 minuten)

De Nationale Eiwitstrategie: hoe maken we daar kaas van?

Lector Biobased Protiens dr. Eric de Bruin (Hogeschool Van Hall Larenstein), lector Voeding en Gezondheid dr. Annet Roodenburg (HAS), lector Eiwittransitie in voeding dr.ir Fred van de Velde (HAS/NIZO food research), Monique de Knegt, MT-lid en business developer van expertisecluster Food: Hoe zorg je ervoor dat we als hbo hier goed op mee-agenderen, zodat we samen met wetenschap en praktijk de consument de lekkerste, gezondste en duurzaamste eiwitten kunnen gaan voorzetten! Eric de Bruin, Fred van de Velde en Monique de Knegt zetten je op scherp. >> Breng jouw ideeën in, denk en praat mee in deze interactieve sessie.

Kijk terug (27 minuten)

Gebiedsgerichte Transities naar kringlooplandbouw

Lector Kringlooplandbouw dr.ir. Rik Eweg (Hogeschool Van Hall Larenstein), dr.ir. Corné Kocks, MT-lid en business developer van expertisecluster Dier: Onze opdracht is om met kringlooplandbouw bij te dragen aan een nieuw landbouwsysteem. Er lopen vele experimenten, maar de belangrijkste vraag is: wat moeten we doen om experimenten voor kringlooplandbouw daadwerkelijk bij te laten dragen aan een systeemverandering? In deze workshop maken we samen in een pressure-cooker een inventarisatie wat nodig is om deze doorbraak te bereiken. >> Welke kansen en belemmeringen zie jij, welke acties kunnen we ondernemen? Denk met ons mee!

Bekijk de presentatie van lector Rik Eweg.

Download de presentatie

De opbrengsten uit de workshops krijgen in de komende maanden een vervolg.

Nabeschouwing

Voor de nabeschouwing schoven aan: Richard Slotman (directeur Regieorgaan SIA), Marjolein Brasz (managing director Foodvalley) en via Zoom Rob van Brouwershaven (programmadirecteur Kringlooplandbouw - Ministerie van LNV).

Rob van Brouwershaven (programmadirecteur Kringlooplandbouw - Ministerie van LNV) wil graag afscheid nemen van de race naar de bottom: “We moeten af van kostprijsverlagend werken en meer in balans met onze omgeving produceren. Het moet hierin niet over mensen gaan maar door en met mensen! Het CoE Groen kan hiervoor juist in de regio praktijkgevraagd onderzoek leveren, aansluitend bij behoeftes en bewustzijn.”

Richard Slotman,  daagde het CoE Groen uit om het verschil te maken. “Wat is er nodig om tot een natuurinclusieve maatschappij te komen? Werk samen met andere sectoren, maak crossovers in praktijkgericht onderzoek, ook om de eigen propositie van kennisinstellingen op het groene domein te verstevigen en actueel te houden. Verbind vragen van consortia met goed onderzoek en breng het op een hoger niveau en koppel het altijd terug naar de praktijk. En kijk niet alleen naar elkaar, maar profileer je juist ook op andere podia.”

Marjolein Brasz (managing director Foodvalley) volgde de workshop over de Nationale Eiwitstrategie. Marjolein: “Praktijkgericht onderzoek is een proeftuin om te pionieren wat wel werkt en wat niet. Er is een nieuwe generatie van jonge slimme koppen die anders denken en andere waarden hebben. En de eiwittransitie heeft behoefte aan interactie met andere disciplines zoals gedragswetenschappen.”

Kijk de nabeschouwing terug (10 minuten)

Daarna was het laatste woord voor Kitty Kwakman, die iedereen bedankte die het CoE Groen mogelijk maakt. Ze benadrukte nogmaals hoe waardevol het is samen verder invulling te geven aan de ambities.

Bekijk alle foto’s op Facebookpagina van Groenpact

Statistieken van dit digitale evenement

• Aantal één-op-één gesprekken in de netwerk carrousel: 230
• Totaal bespaarde kg/Co2: 1835,83 kg/Co2, omgerekend is dat goed voor 2 bomen
• Totaal bespaarde kilometers dat deelnemers niet hebben gereisd naar Baarn: 15.283 km